Depreme dayanıklı şehirler inşa etmenin önündeki en büyük engel arsa üretimi eksikliği olurken, uzmanlar dönüşüm projelerinin hızlanması için kamu eliyle yeni arsa üretimi yapılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Kentsel Dönüşümde En Kritik Sorun: Uygun Arsa Eksikliği
Türkiye’de özellikle büyük şehirlerde beklenen olası depremlere karşı dayanıklı yapı stoğu oluşturmak amacıyla yürütülen kentsel dönüşüm projeleri, arsa üretimindeki yetersizlik nedeniyle ciddi bir darboğaza girdi. Özellikle İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara gibi yüksek riskli bölgelerde mevcut yapıların dönüştürülmesi kadar, yeni yapılaşmalara zemin hazırlayacak imarlı ve erişilebilir arsaların eksikliği de sürecin yavaşlamasına neden oluyor.
Uzmanlardan Uyarı: “Yıkıp Yeniden Yapmak Yetmez”
Şehir plancıları ve inşaat sektörü temsilcileri, sadece mevcut yapıların yıkılıp yeniden yapılmasının yeterli olmadığını, aynı zamanda kamu eliyle yeni imarlı arsaların üretiminin zorunlu olduğunu belirtiyor. Türkiye genelinde yapılan değerlendirmelere göre kentsel dönüşüm kapsamında hedeflenen bir milyon konutun inşası için milyonlarca metrekarelik yapılaşmaya uygun alana ihtiyaç duyuluyor.
Kamu Arsa Üretimine Odaklanmalı
Gayrimenkul ve şehircilik alanında faaliyet gösteren uzmanlara göre, kentsel dönüşümde başarının anahtarı kamu kurumlarının arsa üretme kapasitesine sahip olmasıyla doğrudan ilişkili. Bu çerçevede;
- Yerel yönetimlerin atıl durumda bulunan kamu arazilerini projeye kazandırması,
- Hazine arazilerinin konut yapımına uygun hale getirilmesi,
- Gecekondu alanlarının planlı dönüşüme açılması
gibi uygulamaların hızla hayata geçirilmesi gerekiyor.
Depreme Karşı Dayanıklı Şehirler İçin Stratejik Planlama Şart
Türkiye’nin farklı şehirlerinde uygulanan dönüşüm projeleri, genellikle yerinde dönüşüm modeline dayanıyor. Ancak bu modelin, arsa temininde yaşanan sıkıntılarla karşılaştığı vurgulanıyor. Yerinde dönüşüm yapılamayan alanlarda, vatandaşların taşınabileceği yeni rezerv alanların oluşturulması için de kapsamlı bir planlama yapılması talep ediliyor. Şehircilik uzmanları, kentsel dönüşümün sadece mühendislik değil, aynı zamanda sosyolojik ve ekonomik bir süreç olduğuna dikkat çekiyor.
Yatırımcıların Beklentisi: Planlı Arsa Stoku
Konut üreticileri ve gayrimenkul yatırımcıları, dönüşüm projelerine yatırım yapabilmek için öncelikle netleşmiş imar planları ve altyapısı hazır arsalara ihtiyaç duyuyor. Mevcut durumda özel sektörün birçok bölgede projelere başlayamamasının temel nedeni, arsa tedarikinde karşılaşılan belirsizlikler. Bu nedenle imar düzenlemeleriyle birlikte altyapısı tamamlanmış, tapu sorunları giderilmiş arsa stoklarının geliştirilmesi, sektöre güven aşılayacak bir adım olarak görülüyor.
Yeni Nesil Kentsel Dönüşüm: Akıllı ve Sürdürülebilir Yerleşimler
Kentsel dönüşümde sadece fiziksel yapıların yenilenmesi değil, aynı zamanda sürdürülebilir, çevreci ve akıllı şehir uygulamalarına uygun alanların üretilmesi de önem kazanıyor. Yeni dönemde;
- Enerji verimliliği yüksek yapılar,
- Geniş yeşil alanlar,
- Akıllı ulaşım sistemleri
gibi kriterlere sahip yerleşim alanları inşa etmek için uygun arsa temini zorunlu hale geliyor.
KİPTAŞ ve TOKİ Gibi Kurumlara Önemli Görev Düşüyor
İstanbul’da faaliyet gösteren KİPTAŞ ve Türkiye genelindeki projeleriyle öne çıkan TOKİ, bu dönüşüm sürecinde öncü kurumlar olarak konumlanıyor. Her iki kurum da yalnızca yeni konut üretimi değil, aynı zamanda arsa üretimi konusunda da önemli rol üstleniyor. TOKİ’nin geçmiş yıllarda gerçekleştirdiği toplu arsa üretim projeleri, bu alandaki örnek uygulamalar arasında gösteriliyor.
Yasal Düzenlemelerle Süreç Hızlandırılmalı
Kentsel dönüşümün arsa üretimiyle entegre bir şekilde yürütülmesi için yasal mevzuatın da güncellenmesi gerekiyor. Tapu sorunlarının çözülmesi, imar planlarının hızla onaylanması ve kamulaştırma süreçlerinin şeffaf şekilde yürütülmesi için yeni düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor. Bu çerçevede Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın önümüzdeki dönemde yeni düzenlemeleri hayata geçirmesi bekleniyor.
