Bir kişinin vefat etmesiyle birlikte sahip olduğu taşınmaz mallar mirasçılarına geçer. Ancak bu devir işlemi otomatik olarak gerçekleşmez; mirasçıların belirli yasal adımları takip ederek mülkiyeti devralması gerekir. İşte vefat eden bir kişinin mülkünü devralmak için izlenmesi gereken süreçler…
Mirasın Başlangıcı: Ölüm Anı ve Veraset Süreci
Türk Medeni Kanunu’na göre, miras bırakan kişinin ölümüyle birlikte miras hukuken açılmış sayılır. Vefat tarihi itibarıyla malvarlığı yasal veya atanmış mirasçılara geçer. Ancak bu geçişin resmiyete dökülmesi için mirasçıların belirli belgeleri temin edip tapu devri işlemlerini başlatmaları gerekir.
1. Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Alınmalı
Mülkün devri için ilk adım veraset ilamı, diğer adıyla mirasçılık belgesi almaktır. Bu belge, kimlerin yasal mirasçı olduğunu gösterir. İki şekilde alınabilir:
- Noterden (tüm mirasçılar sağ ve vatandaşsa)
- Sulh hukuk mahkemesinden (daha karmaşık durumlarda)
Bu belge olmadan herhangi bir resmi işlem yapılamaz.
2. Miras Payları Belirlenir
Veraset ilamında her mirasçının yasal payı açıkça belirtilir. Paylar, miras bırakanın aile durumuna göre değişkenlik gösterir:
- Eş + çocuklar varsa: Eşin 1/4, çocukların kalan 3/4’ü eşit şekilde
- Sadece çocuklar varsa: Tüm miras çocuklara eşit şekilde
- Eş ve anne-baba varsa: Eşin 1/2’si, diğer yarı anne ve babaya eşit
Bu pay oranları, tapu müdürlüğünde yapılacak işlemler açısından belirleyici olur.
3. Tapu Sicil Müdürlüğü’ne Başvuru
Veraset ilamını alan mirasçılar, Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne başvurarak miras kalan taşınmazların adlarına tescil edilmesini talep edebilir. Bu işlem sırasında gerekli belgeler şunlardır:
- Veraset ilamı
- Vefat edenin kimlik ve tapu bilgileri
- Mirasçıların kimlikleri ve varsa vekâletnameleri
- Vergi dairesinden alınan intikal (veraset) vergisi ilişik kesme yazısı
4. Veraset ve İntikal Vergisi Ödenmeli
Miras yoluyla edinilen taşınmazlar için veraset ve intikal vergisi ödenmesi zorunludur. Bu vergi, vefat tarihinden itibaren 4 yılda 3 taksitte ödenir.
Taşınmazın bulunduğu ildeki vergi dairesine başvurarak:
- Beyanname doldurulmalı
- Tapu değerine göre vergi hesaplanmalı
- İlk taksit yatırılarak “vergi ilişik belgesi” alınmalı
Bu belge, tapu devri işlemleri için zorunludur.
5. Tapu Üzerine İntikal İşlemi Yapılır
Vergi ödemesi tamamlandıktan sonra, miras kalan mülkün tapu kaydı mirasçılar adına “intikal” başlığı altında işlenir. Bu işlem, satış veya devir işlemi değildir, mirasçıya geçiştir.
Taşınmaz bu aşamadan sonra mirasçılar adına resmi olarak tescillenmiş olur ve mülkiyet hakkı kazanılır.
6. Paylaşım İçin Ortaklık Giderilebilir (İzale-i Şuyu)
Birden fazla mirasçının hissedar olduğu taşınmazlar, paylaşım yapılmadan birlikte mülkiyet durumunda kalır. Mirasçılardan biri dilerse mahkemeye başvurarak ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu) açabilir.
Bu davanın sonunda:
- Taraflar anlaşırsa satış dışı paylaşım yapılabilir
- Anlaşma sağlanamazsa taşınmaz satışa çıkarılır ve bedel bölüştürülür
Yasal Süreçlerin Takibi Önemli
Mirasçılar, bu işlemleri genellikle bir avukat veya tapu danışmanı ile yürütse de bireysel olarak da takip edebilir. Ancak veraset vergisinin süresinde ödenmemesi veya belgelerde eksiklik olması, işlemleri geciktirebilir.
Vefat eden kişinin taşınmaz mülkünün mirasçılara geçişi yasal sürece bağlı olarak gerçekleşir. Veraset ilamı, vergi ödemesi ve tapu intikali gibi adımlar tamamlandığında, mirasçılar resmi olarak taşınmazın sahibi haline gelir. Sürecin sorunsuz işlemesi için belgelerin eksiksiz hazırlanması ve yasal takvimlere uyulması büyük önem taşır.
